Święty Bartłomiej jest jednym z dwunastu Apostołów, których wybrał sobie Jezus spośród kilkudziesięciu uczniów. Jest zapewne tą samą osobą, o której mówi św. Jan Apostoł i Ewangelista w Ewangelii, gdzie występuje jako Natanael, pochodzący z Kany Galilejskiej (J 1, 45). Zasadniczo bibliści niemal jednogłośnie przyjmują, że Natanael to Bartłomiej. Niektórzy uważają, że to właśnie na jego weselu w Kanie był Chrystus z uczniami i Matką, gdzie na Jej prośbę dokonał pierwszego cudu.
Z tekstu św. Jana Ewangelisty dowiadujemy się także, że to Filip, uczeń Pana Jezusa, późniejszy Apostoł, przyprowadził Natanaela (Bartłomieja) do Chrystusa i dlatego zawsze w wykazie apostołów Bartłomiej znajduje się tuż za Filipem. O pierwszym spotkaniu Natanaela z Chrystusem możemy przeczytać we fragmencie J 1, 43-51.
Z tekstu tego wynika, że Natanael nie był zbyt pozytywnie nastawiony do mieszkańców Nazaretu. Pyta wszak: „Czy może być coś dobrego z Nazaretu?” Usłyszawszy jednak słowa Chrystusa i poznawszy, że Chrystus przeniknął głębię jego wnętrza, serce i duszę, od razu zdecydowanie w Niego i Jemu uwierzył. Świadczy to o wielkiej prawości jego serca i otwarciu na działanie łaski Bożej. Odtąd już na zawsze pozostał przy Chrystusie. O Natanaelu św. Jan wspomina jeszcze raz – brał on udział w cudownym połowie ryb na jeziorze Genezaret po zmartwychwstaniu Chrystusa (J 21, 2-6).
Tradycja starochrześcijańska podaje, że po Zesłaniu Ducha Świętego Bartłomiej udał się do Indii i tam głosił Chrystusa. Bóg wspierał go, udzielając mu daru dokonywania cudów i uzdrawiania chorych. Około 200 r. do Indii udał się Pantenus, dawny filozof grecki. Napotkał tam wyznawców Chrystusa i Ewangelię wg św. Mateusza w języku aramejskim, którą wg tradycji miał tam przynieść św. Bartłomiej. Inni pisarze starochrześcijańscy twierdzą, że Bartłomiej działał także w Arabii Saudyjskiej, Etiopii, Persji, Mezopotamii i Armenii.
W Armenii miał pozyskać dla wiary Chrystusowej królewskiego brata Polimpiusza wraz z całą rodziną, za co rozgniewany król Astyages nakazał uwięzić Bartłomieja, działającego wówczas w Albanopolis (dzisiejsze Emanstahat) i poddać torturom, by zmusić go do wyrzeczenia się nauki Chrystusa. Kiedy to nie pomogło, polecił go ukrzyżować, a następnie ściąć mieczem. Od VII w. utarła się tradycja, że tuż przed jego śmiercią zdarto z niego skórę. Stąd też został uznany za patrona rzeźników, garbarzy i introligatorów. Śmierć męczeńską miał ponieść ok. 70 r. Zaraz po śmierci Bartłomiej odbierał cześć jako męczennik za wiarę Chrystusową. Dlatego i jego relikwie chroniono przed zniszczeniem. Ich znaczna część znajduje się w Benewencie we Włoszech pod mensą głównego ołtarza tamtejszej katedry, reszta relikwii – w kościele pw. św. Bartłomieja na wyspie Tyberyjskiej w Rzymie.
W ikonografii św. Bartłomiej jest przedstawiany w długiej tunice, przepasanej paskiem, czasami z anatomiczną precyzją jako muskularny mężczyzna. Bywa ukazywany ze ściągniętą z niego skórą. Jego atrybutami są: księga, nóż, zwój.